spreken is zilver...
Door: Rogier , JV Europese zaken
Blijf op de hoogte en volg Michaela
24 December 2007 | Portugal, Lissabon
In een klein groepje spreken we over 'democratie en bestuur'. Ideeën genoeg. "Dan maken we een programma om met theorie zus-en-zo corruptie aan te pakken", roept een Zweedse student internationale betrekkingen. "Nee, dat kan via het EU-PQSTR.VII programma", weet een Griekse die bij Buitenlandse zaken werkt.
De Afrikanen hebben nog amper gesproken. Maar ze zitten collectief nee te schudden. "We willen helemaal geen EU programma dat ons even komt vertellen hoe we het moeten doen. Dat kunnen we zelf wel." De goedbedoelende, ambitieuze, idealistische Europeanen schenken er amper aandacht aan. Ze staan te trappelen om hun overtuigingen terug te lezen in de slotverklaring.
2 dagen later lezen Merkel, Balkenende en nog een aantal Europeanen Mugabe de les. Dat mensenrechten universeel zijn, en democratie moet. Ze dreigen Afrika geen ontwikkelingshulp meer te geven als ze niet onze regels voor handel overnemen en de verklaringen voor de Europese accountant invullen.
Mugabe is een schurk. Dat vinden de meeste Afrikanen ook wel. En toch zijn er veel die wel een zwak voor hem hebben. Hij durft tenminste te zeggen wat velen denken: "Wie de neuk denken jullie wel te zijn, om ons de les te lezen over goed bestuur nadat jullie ons honderden jaren overheerst hebben, ons als slaven hebben verhandeld, onze schatten hebben geplunderd en een continent vol gekunstelde landjes hebben achtergelaten? Wie de neuk zijn jullie om je op de borst te kloppen voor dat handjevol ontwikkelingshulp, terwijl jullie door oneerlijke handel echte ontwikkeling onmogelijk maken?"
Maar ja. Ik heb een aantal jaar voor een kantoortje gewerkt dat handel met Afrikanen stimuleerde. En keer op keer verbaasde ik me erover dat er vaak geen afspraak te maken was en ze in knulligheid bleven steken. Het is arrogant en wellicht zelfs fout om die cultuur aan je eigen cultuur te meten. Maar ja. Hoe vaak ik wel niet dacht "zo wordt het nooit wat..." (lees ook “pff... een onsje meer, wat een moeite” http://rogier.stekje.nl/site/7/33)
Die discussie heb ik hier ook gevoerd met een Afrikaanse die in de VS woont en een soort omgekeerde wigger uit Frankrijk. "Jullie moeten de Afrikaanse cultuur meer respecteren en waarderen". Dus moet ik te laat komen, afspraken niet nakomen en andere dingen waar ik me aan erger opeens mooi vinden? Wat ik mis, is een trotse positionering van de Afrikaanse deelnemers over hun eigen capaciteiten. Dat blijft meestal steken in folklore als kledendracht en dansen.
"Stel je al die jaren overheersing eens voor. Wat dat met je doet," vertelt Ana Priscila (27). Ze is van de Jeugdraad in Mozambique en geeft les op de universiteit. "Maar ik zie zo weinig wil, zo weinig ambitie om dat te veranderen. In mijn land berusten mensen in hun achterstand. Ze geven de schuld van alles aan het koloniaal verleden."
"Er is een boek: 'kapitalist Nigger'*. Dat gaat over de slachtoffercultuur, en het gebrek aan daadkracht en solidariteit om zich te bevrijden. De enige die het lezen zijn blanken en een paar kritische Afrikanen. De meesten gooien het snel weg: ze willen het niet horen."
Ik vraag haar of ze hoopvol is. Of ze veranderingen ziet. Ze zucht. "Op de universiteit geef ik heel modern en uitdagend les. Het levert vooral protest op: mijn studenten moeten nu echt wat doen voor hun diploma. En mij kunnen ze niet omkopen. En dit zijn studenten, de hoop voor de toekomst!"
"Maar", gaat ze verder, en er trekt een lach over haar gezicht "daarom was ik zo blij dat we hier in Lissabon een uur lang als Afrikanen onder elkaar hebben gesproken. Het was een chaos, iedereen schreeuwde door elkaar. Maar we waren tenminste allemaal verenigd. En het eens dat we samen de handelsverdragen met de EU moeten afwijzen. Die samenhorigheid, ik was zo trots. Dan weet ik dat er hoop is. Jammer dat je er niet bij was om het aan te horen"
Het is een Europees reflex om het beter te weten. Maar als we spreken uit onze goede bedoelingen, vergeten we zo veel te luisteren. Wellicht omdat het tegengeluid vaak zwak is. Maar betekent dat dat wij nog harder moeten praten, of dat we harder moeten luisteren?
*) Ik heb het nooit gezien, maar het is te vinden: http://www.capitalistnigger.co.za
Chika A. Onyeani (2000) Capitalist Nigger: The Road to Success : A Spider Web Doctrine. Timbuktu: Timbuktu Publishers
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley